Czas na przeprowadzenie kontroli w Ministerstwie Klimatu i Środowiska i NFOŚiGW

Jako poseł na Sejm RP złożyłem wniosek o przeprowadzenie przez Najwyższą Izbę Kontroli doraźnej kontroli w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w związku z poważnymi nieprawidłowościami ujawnionymi w programie „Czyste Powietrze”.

Kontrola powinna zostać przeprowadzona w związku z podejrzeniem ulegania presji ze strony zorganizowanych środowisk lobbystycznych oraz podejmowania działań, które mogły skutkować dopuszczeniem do dofinansowania pomp ciepła niespełniających wymagań technicznych, co mogło przynieść nieuzasadnione korzyści prywatnym podmiotom kosztem beneficjentów programu oraz interesu publicznego. Skutki tych działań mogły również prowadzić do poważnych strat finansowych zarówno dla budżetu państwa, jak i dla gospodarstw domowych, które – korzystając z dofinansowania – zakupiły urządzenia niespełniające deklarowanych parametrów technicznych, generujące tzw. „rachunki grozy”. 

Podstawa zawiadomienia:

W 2025 roku opublikowano szereg materiałów dziennikarskich oraz analiz, które w sposób jednoznaczny przedstawiają mechanizm działania European Environmental Bureau (EEB) – największej europejskiej sieci organizacji ekologicznych. Z dostępnych informacji wynika, że EEB aktywnie dąży do wyeliminowania z rynku odnawialnych źródeł energii oraz technologii grzewczych innych niż pompy ciepła, w tym nowoczesnych urządzeń wykorzystujących biopaliwa stałe. Zgodnie z ustaleniami dziennikarzy śledczych oraz opiniami niezależnych ekspertów, European Environmental Bureau (EEB), finansowane ze środków publicznych Unii Europejskiej, wykorzystuje struktury organizacji krajowych do wywierania wpływu na procesy legislacyjne, w tym w zakresie regulacji dotyczących technologii grzewczych.

Przykładowe materiały:

• https://brusselssignal.eu/2025/04/ec-admits-misuse-and-undue-lobbying-activities-in-grant-awards/
• https://www.rinnovabili.net/policy-and-affairs/environmental-policies/environmental-lobbies-the-truth-behind-the-eu-funding-scandal/
• https://www.ftm.eu/articles/bureau-brussels-green-lobby-controversy-backfires-on-epp-lawmaker
• https://www.onet.pl/informacje/ciekawyblog/zielony-lad-ekolodzy-i-pieniadze-sprawa-ktora-moze-wstrzasnac-bruksela/0dnmy45,30bc1058

W Polsce z EEB powiązane są m.in.:

• Polski Klub Ekologiczny (PKE),
• Polskie Stowarzyszenie Zero Waste (Piotr Barczak – członek zarządu EEB),
• Instytut na rzecz Ekorozwoju,
• Polska Zielona Sieć,
• Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie.

W maju 2024 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłosiło nowelizację zasad programu „Czyste Powietrze”, wprowadzając możliwość dopuszczenia do udziału w programie pomp ciepła na podstawie komercyjnych znaków jakości, takich jak EHPA Q, Keymark oraz Eurovent, bez wymogu przedstawienia pełnych raportów z badań przeprowadzonych  w niezależnych, akredytowanych laboratoriach zlokalizowanych na terenie UE lub EFTA.
W efekcie tej decyzji do programu dopuszczono tysiące modeli pomp ciepła, których jedyną podstawą kwalifikacji były wskazane certyfikaty. Zgodnie z publicznie dostępnymi danymi, aż 72% urządzeń figurujących na liście ZUM pod koniec 2024 roku nie posiadało pełnej dokumentacji technicznej z wymaganych badań laboratoryjnych. Zapowiedziane 15 maja 2024 r. przez MKiŚ oraz NFOŚiGW kontrole tych urządzeń do dziś nie zostały przeprowadzone. Jednocześnie, z dniem 1 stycznia 2025 r. z listy ZUM usunięto łącznie 2677 modeli pomp ciepła – bez opublikowania raportu z kontroli oraz bez wyciągnięcia konsekwencji wobec podmiotów odpowiedzialnych za ich wcześniejsze wprowadzenie.

Powiązania personalne i interes finansowy

Pan Paweł Lachman, prezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), jest jedynym podmiotem w Polsce wydającym certyfikat EHPA Q, który został uznany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska za wystarczającą podstawę do wpisu urządzeń na listę ZUM. Jednocześnie pan Lachman pełni funkcje w strukturach Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (EHPA) – organizacji lobbystycznej, która publicznie postuluje eliminację konkurencyjnych technologii z rynku. Jego zaangażowanie w prace nad regulaminem Programu Czyste Powietrze to moim zdaniem rażący konflikt interesów, który powinien zostać wnikliwie zbadany przez Najwyższą Izbę Kontroli.

Wojciech Konecki, prezes APPLiA Polska, został ukazany w reportażu śledczym TVN jako osoba prowadząca działania lobbystyczne, która – według ustaleń dziennikarzy – miała odnieść wielomilionowe korzyści w wyniku zmiany rozporządzenia dotyczącego fotowoltaiki, przygotowanego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Od 2024 roku pan Wojciech Konecki aktywnie zabiegał o uwzględnienie zagranicznych znaków jakości (EHPA Q, Keymark, Eurovent) w programie „Czyste Powietrze”, co zostało zrealizowane w czerwcu 2024 r. Jako reprezentant interesów zagranicznych producentów urządzeń grzewczych, jego wpływ na kształtowanie przepisów budzi poważne wątpliwości natury etycznej i prawnej.

Wnioskuję o objęcie kontrolą następujących zagadnień:

1. Skala oraz mechanizmy wpływu organizacji powiązanych z EEB, EHPA, PORT PC
   i APPLiA na Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), w tym proces wprowadzania znaków jakości do programu „Czyste Powietrze”.
2. Ustalenie czy osoby reprezentujące prywatne interesy miały wpływ na procesy decyzyjne w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz NFOŚiGW, szczególnie
   w zakresie ustalenia nowych zasad wpisu na Listę ZUM oraz kryteriów dopłat
   w programie „Czyste Powietrze”.
3. Weryfikację dokumentacji pomp ciepła dopuszczonych do programu w drugiej połowie 2024 r., w tym dat wydania badań oraz przyczyn ich wcześniejszego niezgłaszania.
4. Wyjaśnienie, dlaczego nie przeprowadzono zapowiedzianych kontroli pomp ciepła, mimo rażących niezgodności parametrów oraz dlaczego usunięto 2677 modeli z listy ZUM bez opublikowania raportu i wyciągnięcia konsekwencji wobec odpowiedzialnych firm.
5. Zbadanie czy działania Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej były zgodne z zasadami racjonalności, gospodarności i równości technologicznej, a także czy nie doszło do świadomego faworyzowania importerów urządzeń niespełniających wymagań technicznych.

Konkluzja

W świetle przedstawionych faktów istnieje uzasadnione podejrzenie prowadzenia zorganizowanych działań lobbystycznych, które mogły doprowadzić do systemowego dopuszczenia do programu „Czyste Powietrze” urządzeń niespełniających wymaganych parametrów technicznych, przy wykorzystaniu decyzji podejmowanych przez instytucje publiczne. W związku z powyższym zwracamy się z wnioskiem o pilne podjęcie czynności kontrolnych przez Najwyższą Izbę Kontroli, w szczególności w zakresie prześledzenia mechanizmów decyzyjnych, identyfikacji ewentualnych nieprawidłowości oraz wskazania koniecznych działań naprawczych i w razie potrzeby, rekomendacji odpowiedzialności prawnej osób zaangażowanych w ten proces.

Janusz Kowalski, Poseł na Sejm RP 👍

Bądźmy w kontakcie:
▶ YouTube,
▶ Facebook
▶ Tik Tok
▶ Twitter
▶ Threads
▶ Instagram
▶ Linkedin
👉 NAPISZ DO MNIE: kontakt@januszkowalski.pl