Interpelacja w sprawie wpływu pożyczek w ramach KPO na dług publiczny
Interpelacja posła Janusza Kowalskiego z dnia 25 czerwca 2025 roku w sprawie wpływu pożyczek w ramach KPO na poziom długu publicznego.
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego i analizami Najwyższej Izby Kontroli poziom długu wkrótce przekroczy próg 60% PKB. Tymczasem państwo planuje zaciągnięcie kolejnych zobowiązań w ramach pożyczkowej części Krajowego Planu Odbudowy, w łącznej wysokości 34,5 mld euro.
W związku z tym poseł Janusz Kowalski zwrócił się o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
1. Jaka będzie prognozowana ścieżka długu publicznego (zarówno według definicji krajowej, jak i metodologii unijnej ESA 2010) w latach 2025–2035, przy założeniu pełnego wykorzystania pożyczek KPO? Proszę o rozbicie tej prognozy na każdy rok, osobno dla: wartości nominalnej długu (w mld zł), relacji długu do PKB (w %), oraz oszacowanie momentu, w którym – według prognoz resortu – przekroczony może zostać próg konstytucyjny 60% PKB.
2. Czy Ministerstwo Finansów przewiduje jakiekolwiek zmiany w strategii zarządzania długiem publicznym w związku z możliwym przekroczeniem tego progu?
3. Czy MF przewiduje zabezpieczenie się na okoliczność dalszego wzrostu kursu EUR/PLN, biorąc pod uwagę, że pożyczki KPO będą rozliczane w euro? Proszę wskazać, za pomocą jakich środków i w jaki sposób będzie to realizowane.
4. Proszę o udostępnienie harmonogramu spłat zobowiązań zaciągniętych w ramach KPO od początku rozpoczęcia realizacji spłaty. Czy i na jakich zasadach będzie on dostępny do publicznej wiadomości?
Oto odpowiedź Ministerstwa Finansów z dnia 14 lipca 2025 roku na przedstawione pytania:
Ad 1
Ostatnie prognozy długu publicznego w horyzoncie średnioterminowym sporządzane były we wrześniu 2024 r. na potrzeby Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2025-2028 oraz średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego. Obydwa dokumenty zostały przyjęte przez Radę Ministrów, odpowiednio we wrześniu i październiku 2024 r. Prognozy długu publicznego wg definicji krajowej oraz unijnej przedstawione w obydwu dokumentach są spójne i zostały przygotowane przy założeniu corocznego dostosowania fiskalnego umożliwiającego przestrzeganie ustalonej ścieżki wydatków netto zgodnie z założeniami średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego.
Przy przyjętych założeniach, w tym uwzględniających pełne wykorzystanie pożyczek z KPO, prognozowana relacja państwowego długu publicznego do PKB wyniesie 47,1% w 2025 r., następnie będzie wzrastała do 48,6% w 2027 r., a w 2028 roku obniży się do 48,3%. W horyzoncie Strategii relacja państwowego długu publicznego do PKB pozostanie bezpiecznie poniżej progu ostrożnościowego 55% określonego w ustawie o finansach publicznych oraz konstytucyjnego limitu długu publicznego na poziomie 60%.
Prognozowana relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych (wg definicji UE, dług EDP) do PKB wyniesie 58,4% w 2025 r., następnie wzrośnie do 61,3% w 2027 r., a w 2028 r. obniży się do 61,2%. Wartość referencyjna relacji długu EDP do PKB na poziomie 60% określona w traktacie o funkcjonowaniu UE zostanie przekroczona w 2026 r.
Ad 2
Ostatnie średnioterminowe prognozy Ministerstwa Finansów nie przewidują przekroczenia przez państwowy dług publiczny, liczony wg definicji krajowej, do której odwołuje się Konstytucja RP, limitu długu na poziomie 60% PKB. Prace nad kolejną Strategią zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2026-2029 oraz średnioterminowymi prognozami długu publicznego już trwają, a ostateczny dokument zostanie przedstawiony do akceptacji Rady Ministrów we wrześniu wraz z projektem ustawy budżetowej na rok 2026, a następnie przekazany do Sejmu.
W obowiązującym w Polsce prawie zawarte są mechanizmy zapobiegające nadmiernemu narastaniu długu.
W celu zapobieżenia przekroczeniu przez państwowy dług publiczny limitu konstytucyjnego ustawa o finansach publicznych zawiera procedury ostrożnościowe uruchamiane automatycznie w przypadku przekroczenia progu 55% PKB. Konsekwencją przekroczenia tego progu (w tym wypadku brana jest pod uwagę również kwota długu przeliczona wg średnich w całym roku kursach walutowych oraz pomniejszona o wolne środki na rachunkach budżetu) jest m.in. konieczność przyjęcia na kolejny rok ustawy budżetowej bez deficytu lub zapewniającej spadek relacji długu Skarbu Państwa do PKB, a także zakaz udzielania nowych pożyczek z budżetu państwa.
Od 2015 roku w Polsce stosuje się również stabilizującą regułę wydatkową (SRW), stanowiącą implementację dyrektywy Rady 2011/85/UE z dnia 8 listopada 2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich. SRW, w wieloletniej perspektywie, sprzyja przestrzeganiu wartości referencyjnych wynikających z unijnego Paktu Stabilności i Wzrostu, dotyczących poziomu deficytu (3% PKB) i długu (60% PKB) sektora instytucji rządowych i samorządowych (dalej: sektor gg), zapewniając jednocześnie odpowiednią elastyczność w sytuacjach nadzwyczajnych. Przepisy SRW przewidują możliwość zastosowania klauzuli wyjścia, umożliwiającej czasowe zawieszenie stosowania reguły w wyniku wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności.
W związku z objęciem Polski w lipcu 2024 r. procedurą nadmiernego deficytu (EDP) z uwagi przekroczenia wartości referencyjnej odnośnie deficytu sektora gg – 5,3% PKB w 2023 r. i 6,6% PKB w 2024 r. SRW pełni obecnie rolę wykonawczą dla procedury nadmiernego deficytu poprzez zawarty w niej mechanizm korygujący i zapewnia wymaganą przez przepisy UE konsolidację finansów publicznych. Mechanizm korygujący SRW ma zastosowanie w przypadku nadmiernej nierównowagi finansów publicznych, a jego stosowanie określają przepisy art. 112aa i 112d ustawy o finansach publicznych. Korekta kwoty wydatków z tytułu nadmiernej nierównowagi finansów publicznych zgodnie z ustawą o finansach publicznych: 1) wynosi maksymalnie 0,5% PKB przy przekroczeniu prognozowanych unijnych wartości referencyjnych dla deficytu lub długu sektora gg; 2) odpowiada poziomowi wysiłku fiskalnego wynikającego z zatwierdzonej przez Radę UE ścieżki wydatków netto1 ; 3) przyjmuje inną wartość, jeżeli Rada UE wyda zalecenia na podstawie art. 121 ust. 2 lub 4 albo art. 126 ust. 7 TFUE. Mechanizm korygujący SRW zapewnia spójność wymogów SRW z wymogami reguł unijnych i w efekcie powala na uwzględnienie krajowej klauzuli wyjścia, umożliwiającej odchylenie od ścieżki wydatków netto o wartość wzmożonych wydatków na obronność względem 2021 r. do wartości 1,5% PKB, ze względu na wyjątkowe okoliczności, jakimi są agresja Rosji na Ukrainę i pogarszające się środowisko bezpieczeństwa. Rada UE 8 lipca br. uruchomiła ww. klauzulę dla 15 krajów UE, w tym Polski.
Ponadto Ministerstwo Finansów zrealizowało we współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym przegląd funkcjonowania SRW w latach 2019-2023, będący realizacją kamienia milowego A4G w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. W ramach ww. przeglądu szczególną uwagę poświęcono antycyklicznym właściwościom reguły oraz jej roli w stabilizacji wydatków sektora finansów publicznych w długim okresie. Wyniki przeglądu potwierdziły, iż stosowanie reguły wspiera antycykliczność polityki makroekonomicznej, przy zachowaniu jej wiarygodności oraz stabilizuje – przede wszystkim wskutek działania mechanizmu korygującego – wynik sektora gg na poziomie spójnym z wymogami wynikającymi z reguł UE. Równocześnie, SRW prowadzi do znaczącego ograniczenia zadłużenia w średnim okresie, co również jest spójne z regułami unijnymi, w których wymagany wysiłek fiskalny bazuje na analizie średniookresowej stabilności długu (z ang. debt sustainability analysis).
Na podstawie rekomendacji sformułowanych w oparciu o wyniki przeglądu, w lipcu 2024 r. wprowadzono zmiany w SRW w ramach ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2024 poz. 1089). Zmiany te, dotyczyły m.in. zakresu SRW. Do zakresu reguły włączono wówczas skarbowe papiery wartościowe przekazywane nieodpłatnie przez jednostki i organy objęte SRW jednostkom sektora gg w celu zwiększenia przejrzystości finansów publicznych i skuteczności SRW.
Raport z realizacji przeglądu SRW został opublikowany na stronie BIP Ministerstwa Finansów.
Ad 3
Celem Strategii zarządzania długiem publicznym jest sfinansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa w sposób zapewniający minimalizację kosztów obsługi długu w długim horyzoncie czasu przy przyjętych ograniczeniach odnośnie do poziomu ryzyka, w tym m.in. ryzyka refinansowania i ryzyka kursowego.
Strategia zakłada utrzymywanie udziału długu w walutach obcych w długu Skarbu Państwa poniżej 25% z możliwością przejściowych odchyleń wynikających z uwarunkowań rynkowych lub budżetowych. Dodatkowo zakłada się utrzymywanie efektywnego (tj. uwzględniającego transakcje pochodne) udziału euro w długu w walutach obcych na poziomie co najmniej 70% – ze względu na relatywnie niższą niż w przypadku innych walut zmienność kursu euro wobec złotego, a co za tym idzie, niższe ryzyko kursowe z tym związane.
Na koniec kwietnia 2025 r. udział długu w walutach obcych w długu Skarbu Państwa wyniósł 21,7%, a efektywny udział euro w długu w walutach obcych wyniósł 92,4%.
Głównym źródłem finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa jest finansowanie krajowe, które nie wiąże się z ryzykiem kursowym. Finansowanie potrzeb pożyczkowych w walutach obcych stanowi uzupełnienie finansowania krajowego, a jego poziom uwzględnia m.in. potrzeby pożyczkowe budżetu w walutach obcych, napływ środków walutowych w ramach budżetu unijnego i instrumenty finansowe oferowane przez UE, w tym pożyczki w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności (RRF).
Z punktu widzenia zarządzania długiem Skarbu Państwa pożyczki z KPO przyczyniają się do minimalizacji kosztów obsługi długu (ze względu na atrakcyjne oprocentowanie, odpowiadające kosztowi finansowania rynkowego Unii Europejskiej) oraz ograniczaniu ryzyka refinansowania (ze względu na wysoką średnią zapadalność, średnio 20 lat), przy utrzymywaniu ryzyka kursowego na akceptowalnym, zgodnym ze Strategią poziomie.
Ad 4
Harmonogram spłat pożyczek z KPO został przedstawiony w załączniku. Ponadto Ministerstwo Finansów w miesięcznym biuletynie Zadłużenie Skarbu Państwa publikowanym na stronie internetowej prezentuje zapadalność zadłużenia zagranicznego w podziale na obligacje skarbowe oraz kredyty i pożyczki (w tym kredyty z międzynarodowych instytucji finansowych i pożyczki z UE) po latach, wg stanu na koniec miesiąca sprawozdawczego.
Załącznik: harmonogram spłat pożyczek z KPO
Źródło: www.sejm.gov.pl
Janusz Kowalski, Poseł na Sejm RP 👍
Bądźmy w kontakcie:
▶ YouTube,
▶ Facebook
▶ Tik Tok
▶ Twitter
▶ Threads
▶ Instagram
▶ Linkedin
👉 NAPISZ DO MNIE: kontakt@januszkowalski.pl
