Wiążące polecenie i przesłanki odmowy – Projekt reformy Kodeksu spółek handlowych
Zespół ds. prawa koncernowego działający w ramach Komisji ds. Reformy Nadzoru Właścicielskiego MAP pod przewodnictwem prof. Andrzeja Szumańskiego stworzył projekt legislacji dotyczący prawa grup spółek (tzw. prawo holdingowe/koncernowe), które stanowi największe jednorazowe rozszerzenie KSH od czasu jego powstania w 2000r. Podczas prac nad poszczególnymi przepisami zespół musiał rozstrzygnąć zasadniczy problem pojawiający się dla tej materii, jakim jest zapewnienie spółce dominującej możliwości sprawnego zarządzania grupą spółek. Twórcy reformy doszli do przekonania, że niezbędna dla spełnienia powyższego okaże się instytucja wiążących poleceń. Prawna regulacja tego instrumentu jest konieczna, gdyż w świetle przepisu art. 3751 KSH, możliwość wydania wiążącego polecenia przez spółkę dominującą spółce zależnej jest wykluczona wtedy, gdy spółka zależna jest spółką akcyjną. Z kolei w sytuacji, gdy spółką zależna byłaby spółką z o.o. powyższy problem także istnieje pomimo braku odpowiednika art. 3751. Jak bowiem przyjmuje się powszechnie w doktrynie, wspólnicy bądź zgromadzenie wspólników spółki z o.o. nie mogą wydawać spółce (jej zarządowi) wiążących poleceń. Proponowany art. 212 KSH, regulujący dopuszczalność dawania wiążących poleceń spółki dominującej względem spółki zależnej stanowi lex specialis w stosunku do art. 3751 KSH.
Projekt przewiduje rozróżnienie grup spółek pod względem kryterium zaangażowania kapitałowego spółki dominującej w spółki od niej zależne na trzy kategorie, przewidując dla każdej odmienne rozwiązania dotyczące obowiązku wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia. Powyższe rozróżnienie pozwala na osiągnięcie kompromisu pomiędzy przeciwstawnymi wizjami prawa grup spółek, a więc z jednej strony prawa skoncentrowanego na zapewnianiu sprawnego zarządzania grupą spółek, a z drugiej strony potrzebą ochrony interesów podmiotów związanych tą grupą.
W świetle powyższego, jednoosobowa spółka zależna należąca do grupy spółek nie może odmówić wykonania polecenia spółki dominującej. Z kolei spółka zależna, w której spółka dominująca może „samodzielnie” podejmować decyzje bez udziału wspólników bądź akcjonariuszy mniejszościowych, ma prawo odmówić wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej, ale tylko wtedy gdyby jego wykonanie groziło bądź prowadziło do niewypłacalności spółki zależnej. Natomiast wszystkie pozostałe spółki mogą odmówić wykonania wiążącego polecenia, lecz tylko wtedy gdy istnieje uzasadniona obawa, że jego wykonanie jest sprzeczne z interesem spółki zależnej należącej do grupy spółek bądź może wyrządzić tej spółce szkodę. Projekt przewiduje przy tym możliwość przypisania spółce dominującej odpowiedzialności wobec interesariuszy spółki zależnej, co jest przejawem powiązania w projekcie przyznanych uprawnień z odpowiedzialnością za skutki jakie wywołuje ich wykonywanie.
Już teraz gorąco zachęcam Państwa do dyskusji w ramach reformy KSH. Zależy nam na każdej opinii. Zależy nam, aby nowe regulacje jak najlepiej służyły polskiemu biznesowi i profesjonalizacji polskiego prawa handlowego. Dzięki reformie polskie prawo handlowe może stać się jednym z najbardziej nowoczesnych w UE. Chcemy by nowoczesne przepisy były dostępne dla polskiego biznesu, bo dobre prawo to silna i stabilna gospodarka.
Więcej informacji dot. konsultacji publicznych oraz sposobów zgłaszania uwag znajdują się TUTAJ.