Dobre poprawki do projektu ustawy wiatrakowej
Janusz Kowalski z satysfakcją przyjmuje zapowiedzi wycofania się z procedowania szkodliwego dla polskiego rolnictwa projektu ustawy posłów KO i Polska 2050-Trzecia-Droga o zmianie ustaw w celu wsparcia odbiorców energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła oraz niektórych innych ustaw (druk nr 72).
W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowano poprawki do tego projektu, aby te niekorzystne zmiany powstrzymać. Są to poprawki, o które Janusz Kowalski będzie zabiegał, gdyby okazało, się, że przedłożony projekt nadal będzie procedowany w polskim parlamencie.
POPRAWKA NR 1
Skreśla się art. 1 – 4.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu usunięcie przepisów, które nie obejmują w sposób kompleksowy kwestii zamrożenia cen energii elektrycznej, ciepła i paliw gazowych na 2024 r. Te zagadnienia zostały całościowo uregulowane w projekcie ustawy druk sejmowy nr 71 i dalej powinny być tam procedowane.
POPRAWKA NR 2
W art. 5 pkt 3 skreśla się lit. a.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu pozostawianie dotychczasowego brzmienia definicji gminy pobliskiej, która obejmuje obszar położony w odległości mniejszej niż dziesięciokrotność maksymalnej całkowitej wysokości danej elektrowni wiatrowej lokalizowanej na terenie innej gminy. Definicja gminy pobliskiej służy prowadzeniu konsultacji w zakresie projektowania inwestycji elektrowni wiatrowej. Zawężenie jej jedynie do odległości wskazanych w załącznikach, tj. np. do 300 m, powoduje bardzo radykalne ograniczenie konsultacji społecznych. Biorąc po uwagę możliwe wysokości elektrowni wiatrowych, dochodzące nawet do 300 m, ograniczenie obszaru oddziaływania elektrowni wiatrowej do wysokości 1H nie znajduje uzasadnienia.
POPRAWKA NR 3
W art. 5 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
„4) art. 3 otrzymuje brzmienie:
„1. Ustalenie lokalizacji inwestycji polegającej na budowie elektrowni wiatrowej lub zespołu elektrowni wiatrowych następuje na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zwanego dalej „planem miejscowym” lub zintegrowanego planu inwestycyjnego, o którym mowa w art. 37ea z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zwanego dalej „zintegrowanym planem inwestycyjnym”, a w przypadku ich braku na podstawie uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji, o której mowa w art. 61 ust. 1.
2. Ustalenie lokalizacji inwestycji towarzyszącej może nastąpić łącznie z lokalizacją elektrowni wiatrowej lub zespołu elektrowni wiatrowych na podstawie uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji, o której mowa w art. 61 ust. 1, lub na zasadach wynikających z ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.”;”
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu doprecyzowanie trybu lokalizacji zarówno elektrowni wiatrowej jak i inwestycji towarzyszących. Celem poprawy jest wskazanie, że podstawą lokalizacji inwestycji jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub zintegrowany plan inwestycyjny, a dopiero w przypadku ich braku uchwała rady gminy. Takie rozwiązanie będzie zapobiegać powstawaniu niespójności w zagospodarowaniu przestrzennym (uchwała rady gminy powoduje utratę mocy obowiązującej planów miejscowych lub ich części).
POPRAWKA NR 4
W art. 5 skreśla się pkt 5, 7 i 8.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu utrzymanie dotychczasowych zasad określania odległości elektrowni wiatrowych od zabudowań, tj. dziesięciokrotność wysokości, jednak nie mniej niż 700 m.
POPRAWKA NR 5
W art. 5 pkt 10 w dodawanym art. 61 skreślić ust. 2-5.
UZASADNIENIE:
Poprawka w zakresie dodawanego art. 61 ma na celu zapewnienie spójności planowania przestrzennego oraz podejmowanych uchwał rady gminy. Stanowi konsekwencję poprawki do art. 5 pkt 4 w zakresie zmienianego art. 3. Polega na utrzymaniu nadrzędnego charakteru instrumentów planowania przestrzennego, jakim są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
POPRAWKA NR 6
W art. 5 pkt 10 w dodawanym art. 6² skreślić ust. 3.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu utrzymanie dotychczasowego nadzoru ministra właściwego ds. rozwoju wsi nad przeznaczaniem gruntów rolnych klas I-III na cele nierolnicze.
Grunty najlepszych klas nadal powinny podlegać procedurze wynikającej z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu oraz ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Grunty rolne klas I-III na terenach wiejskich stanowią podstawę do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego kraju i nie mogą być swobodnie przeznaczane na inne cele (ograniczony zasób około 25 % gruntów rolnych w kraju). Grunty rolne wolne od wszelkich zbędnych barier ograniczających uprawę (np. słupów energetycznych), są gruntami cieszącymi się największym zainteresowaniem wśród rolników, dla których działalność rolnicza stanowi główne źródło utrzymania i którzy z obszarami wiejskimi wiążą przyszłość swoją i swoich dzieci. Zapewnienie strategicznych, długofalowych interesów państwa w zakresie gospodarki żywnościowej nie jest możliwe bez ochrony najlepszych gruntów. Sektor rolno-spożywczy jest kluczowym segmentem napędzającym rozwój polskiej gospodarki, generującym znaczące wpływy z eksportu produktów rolno-spożywczych. Nie byłoby to możliwe bez zapewnienia warunków do rozwoju konkurencyjnych gospodarstw rolnych.
Umożliwienie lokalizacji inwestycji w elektrownie wiatrowe na gruntach rolnych klas I-III bez odpowiedniego nadzoru ministra właściwego ds. rozwoju wsi nad całością gruntów przeznaczanych na cele inne niż rolnicze, zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu Polski.
Inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii mogą być bez przeszkód realizowane na już dostępnych rezerwach inwestycyjnych oraz na gruntach o mniejszym znaczeniu dla produkcji rolniczej.
POPRAWKA NR 7
W art. 5 pkt 10 w dodawanym art. 6²:
1) po ust. 4 dodaje się ust. 4aw brzmieniu:
„4a. Konsultacje społeczne o których mowa w ust. 4 prowadzi się przez okres co najmniej 28 dni.”,
2) po ust. 10 dodaje się ust. 11 w brzmieniu:
„11. W przypadku gdy inwestycja nie spełnia warunków określonych w ustawie, lub co najmniej 50% interesariuszy biorących udział w konsultacjach społecznych wyraziło negatywną opinię w zakresie planowanej inwestycji w elektrownie wiatrowe, rada gminy odmawia podjęcia uchwały o której mowa w ust. 4.”;
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu zapewnienie właściwych konsultacji społecznych poprzez ustalenie minimalnego okresu ich przeprowadzenia, a także możliwości odmowy wydania przez radę gminy uchwały o lokalizacji inwestycji w zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowej, jeśli ta inwestycja jest niezgodna z przepisami prawa lub negatywnie oceniana przez większość mieszkańców.
Brak tych przepisów powoduje, że przewidziane w projekcie konsultacje społeczne w rzeczywistości nie będą przeprowadzane, a gminy nie będą miały żadnej możliwości odmowy podjęcia uchwały o lokalizacji inwestycji w zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowej.
POPRAWKA NR 8
W art. 5 pkt 10 w dodawanym art. 64 skreśla się ust. 3-8.
UZASADNIENIE:
Przepis dodawanego art. 64 określa zasady postępowania w przypadku decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w przypadku modernizacji skutkującej http://m.in. zwiększeniem mocy zainstalowanej turbin wiatrowych. Poprawka ma na celu objęcie standardową procedurą oceny oddziaływania na środowisko wszystkich modernizowanych elektrowni wiatrowych, które będą miały zwiększaną moc przekraczającą dotychczas wydane decyzje środowiskowe.
Projekt ustawy przewiduje wyłączenie elektrowni wiatrowych z procedury OOŚ, jeśli w wyniku modernizacji ich moc wzrośnie o mniej niż 50%.
POPRAWKA NR 9
W art. 5 skreśla się pkt 12.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu utrzymanie dotychczasowych zasad lokalizacji elektrowni wiatrowych na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zaproponowane przepisy w projekcie ustawy powodują likwidację podstawowego instrumentu planowania przestrzennego, jakim jest mpzp.
POPRAWKA NR 10
W art. 5 skreśla się pkt 15 – 17.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu utrzymanie dotychczasowych zasad określania odległości elektrowni wiatrowych od zabudowań, tj. dziesięciokrotność ich wysokości, nie mniej niż 700 m.
Ponadto ma na celu zapewnienie odpowiednich procedur i wymogów serwisowania przez certyfikowanych instalatorów, co jest kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy tego rodzaju elektrowni, a także zdrowia oraz życia ludzi i zwierząt.
POPRAWKA NR 11
Skreśla się art. 11.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu utrzymanie dotychczasowych zasad wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym odpowiedniego nadzoru ministra właściwego ds. rozwoju wsi nad wykorzystaniem najlepszych gruntów na cele przemysłowe.
Projektowany przepis art. 11 rozszerza katalog inwestycji celu publicznego o budowę, przebudowę i utrzymanie instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW, w szczególności elektrowni wiatrowej wraz z inwestycją towarzyszącą. W konsekwencji tego, wszystkie tego typu zamierzenia budowlana będą mogły być realizowane jako cel publiczny, również te gdzie produkowana energia będzie wykorzystywana wyłącznie na potrzeby funkcjonowania np. obiektów wielkopowierzchniowych (handlowych, przemysłowych) typu: supermarket, gorzelnia, fabryka samochodów.
Podkreślenia wymaga, że przed uzyskaniem pozwolenia na budowę tego rodzaju instalacji na gruntach rolnych klas I-III oraz klas IV-VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego, inwestor musi wyłączyć te grunty z produkcji rolniczej, tj. uzyskać decyzję starosty zezwalającą na wyłączenie gruntów rolnych z produkcji, w którą związane są opłaty (należność jednorazowa i opłaty roczne uiszczane przez kolejne 10 lat).
W przypadku wiatraków wyłączeniu i opłatom podlegają nie tylko grunty pod instalacją OZE, ale również grunty przewidziane pod drogę dojazdową, plac manewrowy i naziemną część fundamentu wiatraka. Opłaty te są dochodami budżetu województwa, które w przypadku inwestycji celu publicznego mogą zostać umorzone przez marszałków województw. Należy zatem mieć na uwadze, że dochody związane z wyłączeniem gruntów z produkcji rolniczej będą mniejsze, ponieważ po wejściu w życie proponowanych przepisów, elektrownia wiatrowa będzie uznawana jako inwestycja celu publicznego.
Ponadto uznanie elektrowni wiatrowych za inwestycje celu publicznego spowoduje, że łatwiej niż dotychczas będzie można nabyć nieruchomość rolną. Nabycie nieruchomości rolnej może bowiem nastąpić za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR, na wniosek nabywcy, jeżeli spełnione zostaną przesłanki art. 2a ust. 4 pkt 5 u.k.u.r., w tym dotycząca położona nieruchomości w obszarze rozmieszczenia inwestycji celu publicznego.
Oznacza to:
1) większe zainteresowanie nabywaniem nieruchomości rolnych w trybie art. 2a ust. 4 pkt 5 u.k.u.r., a tym samym mniejsze zasoby ziemi dla rolników indywidualnych;
2) zwolnienie z obowiązku 5-letniego okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna (a w przypadku osoby fizycznej osobistego prowadzenia tego gospodarstwa), a także z zakazu zbywania przez ten okres nabytej nieruchomości oraz oddawania jej w posiadania innym podmiotom.
Podkreślenia wymaga również, że pojęcie celu publicznego w ustawie o gospodarce nieruchomościami zostało stworzone głównie z myślą o dokonywaniu wywłaszczeń. To bez wątpienia zaważyło na treści katalogu z art. 6 tej ustawy, gdyż z punktu widzenia instrumentu przymusowego pozbawienia jednostki prawa własności przez władzę publiczną jakim jest wywłaszczenie, katalog ten winien być tworzony z dużą ostrożnością i zawężony do niezbędnego minimum.
POPRAWKA NR 12
W art. 12 skreśla się pkt 1.
UZASADNIENIE:
Celem poprawki jest utrzymanie wprowadzonej w bieżącym roku regulacji dotyczącej obowiązku lokalizowania instalacji OZE na gruntach klas IV o mocy większej niż 150 kW oraz na gruntach klas V, VI, VIz, o mocy zainstalowanej elektrycznej powyżej 1000 kW, wyłącznie w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Przepisy te weszły w życie we wrześniu tego roku i aktualnie brak jest dowodów potwierdzających potrzebę ich uchylenia.
Wskazany przepis jest narzędziem ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, służącym ochronie gruntów rolnych klas IV i niższych przed rozwojem instalacji OZE, które wkraczając w rolniczą przestrzeń produkcyjną powodują utrudniają produkcję żywności. Plan miejscowy jest zasadniczym dokumentem planistycznym i podlega licznym uzgodnieniom oraz konsultacją społecznym. Partycypacja społeczna w pracach nad tym dokumentem ma ogromne znaczenia dla przyszłego funkcjonowania przestrzeni i zrozumienia lokalnej społeczności dla projektowanych inwestycji. Trzeba zauważyć, że szczególnie w przypadku dużych inwestycji tylko plan miejscowy umożliwia przeprowadzenie rzetelnych konsultacji społecznych.
Wskazania wymaga, że obszary wiejskie powinny być traktowane przede wszystkim jako miejsce pracy i życia producentów rolnych, których praca z roku na rok jest coraz większym wyzwaniem. Rozwój funkcji nierolniczych na obszarach wiejskich nie może przeszkadzać rozwojowi gospodarstw rolnych. Ułatwienia w lokalizacji elektrowni wiatrowych powinny dotyczyć terenów poprzemysłowych czy nieużytków, a gospodarowanie dobrymi gruntami rolnymi, w tym klas IV stanowiących największy zasób gruntów rolnych w Polsce (około 40 % dane z Krajowego Wykazu Gruntów), powinny podlegać kontroli ich przeznaczenia.
Grunty rolne klas IV w warunkach niedostatecznej ilości żywności mogą być z powodzeniem wykorzystywane do uprawy wielu roślin uprawnych. Gleby tych klas należy traktować jako znaczącą rezerwę dla produkcji rolniczej kraju. Utrata rolniczej przestrzeni produkcyjnej najlepszych klas będzie miała daleko idące negatywne skutki, gdyż odbudowa 1 cm próchnicy w glebie wymaga procesów glebotwórczych trwających setki lat oraz dużych nakładów. Dlatego grunty rolne najlepszych klas bonitacyjnych uznawane są za zasób praktycznie nieodnawialny.
POPRAWKA NR 13
W art. 13 po pkt 2 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3) w art. 78:
a) w pkt 2 skreśla się wyrazy „ art. 14 pkt 2 lit. b”
b) po pkt 2 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3) art. 14 pkt 2 lit. b, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2028.”
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu zapewnienie harmonizacji wejścia w życie przepisów dotyczących wyrażania zgody na przeznaczenie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne z przepisami określającymi tryb przygotowywania dokumentów planistycznych przez gminy, na podstawie których takie zgody będą wyrażane.
Termin wykonania obowiązku uchwalenia przez poszczególne gminy planów ogólnych z obowiązującego obecnie 31 grudnia 2025 r. został przedłużony do 31 grudnia 2027 r. Tego rodzaju zmiana powinna skutkować również zmianą terminu wejścia w życie art. 14 pkt 2 lit. b nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 1 stycznia 2026 r. na 1 stycznia 2028 r., gdyż jest on skorelowany ze zmienianymi przepisami.
POPRAWKA NR 14
W art. 14 skreśla się pkt 1.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu zapewnienie spójności przepisów i utrzymanie obowiązku przeprowadzania oceny zgodności inwestycji z przepisami http://m.in. dotyczącymi planowania przestrzennego. Jest to również konsekwencja poprawek dotyczących utrzymania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jako nadrzędnego instrumentu planowania przestrzennego.
POPRAWKA NR 15
Skreśla się art. 15.
UZASADNIENIE:
Poprawka ma na celu utrzymanie wojewody jako organu administracji architektoniczno-budowlanej wyższego stopnia w stosunku do starosty oraz organu pierwszej instancji w sprawach obiektów i robót budowlanych dla inwestycji w elektrownie wiatrowe. Jest to związane z potrzebą zapewnienia dwuinstancyjności postępowań administracyjnych.
POPRAWKA NR 16
Skreśla się art. 17 i 18.
UZASADNIENIE:
Poprawka jest konsekwencją zmian polegających na usunięciu art. 4.
POPRAWKA NR 17
Skreśla się art. 21 – 24.
UZASADNIENIE:
Poprawka jest konsekwencją zmian w zakresie ustaw zmienianych w art. 5 i 15.
