Prezydent nie podlega kontroli Sejmu przy powołaniu rządu

Koalicja PO-Lewica-Trzecia Droga otwarcie zapowiada odrzucenie wniosku o wotum zaufania rządu premiera Mateusza Morawieckiego i jednocześnie wybór w tym samym dniu przewodniczącego Platformy Obywatelskiej na prezesa Rady Ministrów.

Sytuację taką reguluję art. 154 ust. 3 Konstytucji. Wedle jego treści w razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania Sejm w ciągu 14 dni wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków.

Pojawiają się pytania: czy Konstytucja przewiduje po stronie Prezydenta bezwzględny obowiązek powołania tak wybranej Rady Ministrów? W jakim terminie Prezydent ma obowiązek ją powołać?

Według art.  126 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.

Według orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 20 maja 1998 r. (Kpt 2/08) „Prezydent Rzeczypospolitej, czuwając nad przestrzeganiem Konstytucji (art. 126 ust. 2), samodzielnie interpretuje i stosuje jej postanowienia w ramach i przy wykonywaniu zadań własnych, określonych konstytucyjnie lub ustawowo”. Trybunał podkreślił, że „Prezydent bowiem w całym zakresie swego działania nie podlega kontroli Sejmu i nie ponosi przed Sejmem odpowiedzialności. Realna polityczna ocena działań Prezydenta ma miejsce w związku z wyborem urzędującego Prezydenta na drugą kadencję i wyraża się – pozytywnie – w akcie reelekcji. Prezydent odpowiada politycznie przed Narodem”.

Skoro naczelną dyrektywą wykonywania przez Prezydenta jego prerogatyw jest „czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji” oraz „stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium”, wszystkie pozostałe kompetencje i prerogatywy Prezydent jest obowiązany wykonywać w zgodzie z tym klauzulami generalnymi.

Również powołanie wybranej przez Sejm Rady Ministrów łącznie z jej prezesem jest taką prerogatywą, której realizacja nie może prowadzić do naruszenia Konstytucji ani do zagrożenia suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.

Tym samym przed powołaniem Rady Ministrów z przewodniczącym PO jako jej prezesem, Prezydent ma obowiązek wziąć pod uwagę, że Rada Ministrów wybrana przez Sejm będzie składała się z osób desygnowanych przez partie polityczne, które w swoich programach zakładają usuwanie sędziów i unieważnianie wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

Postulaty te wprost zmierzają do złamania art. 180 ust. 1 Konstytucji, wedle którego „sędziowie są nieusuwalni” i art. 190 ust. 1 Konstytucji, wedle którego „orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne”. Działania takie realizują znamiona zbrodni zamachu stanu z art. 128 Kodeksu karnego, który przewiduje karę od lat 3 do 20 lat pozbawienia wolności za podjęcie działalności zmierzającej bezpośrednio do usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, a karę od roku do 10 lat pozbawienia wolności za wywieranie przemocą lub groźbą bezprawną wpływu na czynności urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej.

Co więcej zawarcie takich postulatów w programie jakiejkolwiek partii powinno prowadzić do zainicjowania przez Prezydenta postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych (art. 188 pkt 4) Konstytucji). Ewentualny wyrok Trybunału będzie oznaczał wykreślenie wpisu takich partii z ewidencji partii politycznych i faktyczną ich likwidację.