I posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Suwerenności Energetycznej
Pierwsze posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Suwerenności Energetycznej odbyło się w formie zdalnej, w piątek 23 kwietnia 2021 roku o godzinie 12:00. W posiedzeniu uczestniczyli członkowie Zespołu: poseł Janusz Kowalski – przewodniczący; poseł Małgorzata Janowska – wiceprzewodnicząca; poseł Marek Wesoły – wiceprzewodniczący; poseł Robert Winnicki – wiceprzewodniczący; poseł Krzysztof Kozik – sekretarz; oraz zaproszeni goście: poseł Jarosław Sachajko; Marek Lachowicz – ekonomista, autor raportu będącego przedmiotem Posiedzenia; Adam Olejnik – Federacja Związków Zawodowych GK PGE; Jerzy Wiertelak – Zrzeszenie Związków Zawodowych Energetyków; Marcin Bagiński – Międzyzakładowy Związek Zawodowy „ODKRYWKA” KWB Bełchatów; Leszek Skowronek – Międzyzakładowa Komisja WZZ Sierpień 80 KWB Bełchatów; Robert Sadziński – Związek Zawodowy „F1” KWB Bełchatów; Andrzej Nalepa – Związek Zawodowy Pracowników Ruchu Ciągłego Elektrownia Bełchatów; Zdzisława Daszkowska – Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Elektrowni Bełchatów; Bogumił Tyszkiewicz – Niezależny Związek Zawodowy Górników KWB Turów; Bogdan Tokarski – Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Ruchu Ciągłego Elektrownia Turów; Andrzej Grzegorowski – Związek Zawodowy Inżynierów Techników Elektrownia Turów; Mirosław Lebuda – NSZZ Solidarność 80 PGE Zespół Elektrowni Dolna Odra; Artur Wilk – MKZ ZZ Kontra TAURON Wytwarzanie; Bogdan Tkocz – NSZZ Solidarność TAURON Serwis; Grzegorz Pietraszewski – NSZZ Pracowników Ruchu Ciągłego PGE EC Elektrociepłownia Kraków; Roman Rozenbajger – Międzyzakładowa Organizacja Związkowa Pracowników GK PGE Elektrociepłownia Kraków Kazimierz Grajcarek – Komisja Krajowa NSZZ Solidarność. W posiedzeniu uczestniczyła także przedstawiciel Kancelarii Sejmu RP – Dorota Zielińska Bąk.
Prezentacja raportu Marka Lachowicza pt. “EU ETS, a bańki cenowe”
Posiedzenie prowadził przewodniczący Zespołu, poseł Janusz Kowalski. Po powitaniu uczestników posiedzenia, głos zabrał pan Marek Lachowicz – autor raportu „EU ETS a bańki cenowe”. Prezentację raportu, autor rozpoczął od wskazania przyczyny zainteresowania się tematem, którą był nagły wzrost cen uprawnień do emisji CO2 oraz ich korelacja z ceną złota. Z raportu wynika, że zaprojektowane kilka lat temu przez Petera C.B. Phillipsa z zespołem testy SADF i GSADF, użyte do poprawnego wykrycia bańki dotcom na danych kursowych S&P 500, wskazują, że możemy być świadkami tworzenia się bańki cenowej na cenie europejskich uprawnień do emisji EUA. Ponadto, analiza mikroekonomiczna wskazuje na możliwość zajścia nagłego wzrostu cen z uwagi na ograniczoną podaż, nieelastyczny popyt i brak substytutów dla części nabywców oraz brak ograniczenia ceny maksymalnej (kara za emisję bez uprawnień nie zwalnia z obowiązku rozliczenia się z tychże). Mając powyższe na uwadze, zasadny jest monitoring ceny EUA przy użyciu technik ekonometryczno – statystycznych. Gwałtowny wzrost ceny EUA stanowi zagrożenie dla sektora przemysłowego, zwłaszcza przedsiębiorstw energochłonnych, utrudnia strategiczne planowanie działalności gospodarczej, pogłębia ubóstwo energetyczne, a pośrednio może ograniczyć konkurencyjność Polski, stanowić zagrożenie geopolityczne i prowadzić do pogłębienia nierówności społecznych.
Następnie rozpoczęto dyskusję nad tezami przedstawionymi w raporcie. Jako pierwszy głos zabrał uczestniczący w posiedzeniu poseł Jarosław Sachajko, który zwrócił uwagę na bezrefleksyjność urzędników unijnych, której skutkiem jest ciągłe przesuwanie się rynku energetycznego do Chin. Poseł wskazał, iż wysoka cena energii elektrycznej uniemożliwia walkę z wysoką emisją np. ogrzewania węglowego. Pytania skierowane do autora raportu dotyczyły wpływu handlu emisjami na poszczególne państwa oraz przyczyny otwarcia spekulacyjnego handlu emisjami na wszystkie podmioty.
Bogdan Tkocz z NSZZ Solidarność TAURON Serwis pytał, czy rosnące ceny emisji CO2, spekulacje, cenowe bańki przedstawione w raporcie, wpłyną na stanowisko rządu podczas planowanych rewizji dyrektyw unijnych w tej materii oraz czy rząd posiada właściwe analizy dotyczące miejsc pracy i następstw związanych z ich likwidacją.
Do zadanych pytań odniósł się Marek Lachowicz, wskazując, że formujące się bańki cenowe na uprawnieniach do emisji, znacznie bardziej obciążają polską gospodarkę, aniżeli francuską, a dopuszczenie do handlu emisjami podmiotów niezainteresowanych, było wynikiem krótkowzroczności oficjeli Unii Europejskiej. Autor wyraził także gotowość do współpracy ze stroną rządową, jeśli ta będzie chciała wykorzystać raport w swoich pracach.
Głos zabrał poseł Krzysztof Kozik, zadając pytanie czy Polska jest w stanie wypracować mechanizm obronny przeciw spekulacyjnym cenom emisji CO2 sugerując ponadto, że za spekulacje odpowiedzialne mogą być międzynarodowe fundusze i korporacje, które poza zarabianiem, destabilizują również mniejsze gospodarki europejskie.
Adam Olejnik z Federacji Związków Zawodowych GK PGE, zapytał o możliwość przeciwdziałania mechanizmowi EU ETS w kontekście obrony miejsc pracy.
Następnie udzielono głosu posłowi Markowi Wesołemu, który rozważał, czy poszukiwanie nowych technologii w zmniejszaniu emisji, pomoże wytworzyć nowe możliwości obrony przed EU ETS.
Marek Lachowicz w odpowiedzi na zadane pytania, stwierdził, iż mechanizm obronny przeciw bańkom cenowym, jest jak najbardziej możliwy. Zarówno lobbing, uelastycznienie popytu, poluzowanie podaży jak i nowe technologie, mają szansę być skuteczną tarczą przeciw spekulacjom, jednak środki, które mogły być przeznaczone na innowacje technologiczne, dziś dysponowane są na zawyżone ceny emisją CO2.
Następnie Artur Wilk z MKZ ZZ Kontra Tauron Wytwarzanie, zadał pytanie dotyczące ciepła systemowego w kontekście polityki europejskiej oraz możliwości tworzenia się europejskich mocarstw energetycznych.
Marek Lachowicz odniósł się do pytań w sposób twierdzący – energetyka i surowce strategiczne są elementem geopolitycznego nacisku na słabsze i mniejsze gospodarki. Ponadto przypomniał, że przez ostatnie kilkanaście lat ważnym tematem w przestrzeni publicznej była niezależność energetyczna od Rosji, ale równie istotne jest, by nie uzależniać się od innego państwa w kontekście jakiegokolwiek surowca strategicznego. Natomiast w kwestii smogu, autor wskazał, że faktycznie niższe ceny energii elektrycznej, doprowadziłyby do zwiększenia popularności ogrzewania elektrycznego, a co za tym idzie – znacznego zmniejszenia problemu smogu.
Przewodniczący Zespołu, poseł Janusz Kowalski zwrócił uwagę, że to kopciuchy są głównym powodem smogu, a nie elektroenergetyka węglowa. Zadeklarował również przekazanie raportu do Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Krajowego Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE). Ma to służyć odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób polskie państwo monitoruje te znaczące wahania się cen praw do emisji CO2.
Marek Lachowicz wyraził także opinię, zgodnie z którą większe gospodarki europejskie miały wizje swojego wpływu technologicznego na świat poprzez znaczne lobbowanie za odnawialnymi źródłami energii, co przez inicjatywę Chin w tej kwestii się nie powiodło.
Poseł Krzysztof Kozik stwierdził, że jego zdaniem, interesy międzynarodowych korporacji w znacznej mierze są sprzeczne z interesami Polski. Przejawia się to w bardzo wysokich kosztach eksportu i importu energii, przez co Polska m.in. w handlu z Rosją musi ponosić znaczne straty. Wyraził także poparcie dla słów posła Marka Wesołego, odnośnie do inwestycji w nowe technologie mające stanowić mechanizm obronny przez EU ETS.
Zdaniem Kazimierza Grajcarka z Komisji Krajowej NSZZ Solidarność, obrona suwerenności energetycznej jest równoznaczna z obroną węgla. Jako wieloletni uczestnik konferencji klimatycznych organizowanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych, polityka proekologiczna jest zwodnicza, co argumentuje stałym poziomem smogu w Krakowie pomimo znacznych środków przeznaczonych na walkę z nim.
Marek Lachowicz odniósł się do wypowiedzi Kazimierza Grajcarka, wyrażając opinię, że technologia węglowa jest opłacalna nawet bez wsparcia Unii Europejskiej. Istnieją bowiem kraje mniej rozwinięte, którym bez problemu można byłoby sprzedać polskie rozwiązania technologiczne.
Kończąc posiedzenie, przewodniczący Zespołu, poseł Janusz Kowalski podsumował poruszone merytoryczne aspekty, podziękował wszystkim uczestnikom w posiedzeniu i zapowiedział, że kolejne posiedzenie, 30 kwietnia 2021 roku o godzinie 12.00, odbędzie się z udziałem Jerzego Markowskiego, byłego wiceministra gospodarki.